Człowiek racjonalny

            Brzęk zastawy poinformował go, że powinien już skończyć palić i grzecznie usiąść do stołu. Zgasił papierosa o parapet i przerzucił nogi przez ramę okna, tak, że znajdował się już we wnętrzu. Nigdy nie przypuszczał, że brak balkonu będzie aż tak kłopotliwy.

            Walerija, tak dla odmiany, tłukła się teraz w kuchni. Zawsze, gdy gotowała, zmywała albo rozkładała sztućce na stole, robiła to z niemożliwym hałasem, wręcz rzucała trzymanymi przez siebie przedmiotami, jakby zupełnie nieświadomie chciała je potłuc. Miała to po matce, tę nerwowość ruchów, jakby wszystko paliło się w jej dłoniach.

            Savva stwierdził, że póki co może pozostać na parapecie; to takie mrożąco ekscytujące, ta świadomość, że wystarczy nieco się odchylić, a już można zacząć spadać i rozbić się o bruk podwórka. O ile jest się na tyle upośledzonym, żeby stracić równowagę, siedząc w nadzwyczaj komfortowej pozycji, do tego na szerokim parapecie. Cóż, bywają i tacy ludzie. Szczęśliwie, Savva się do nich nie zaliczał, siedział sobie dumnie i pewnie, w ogóle, to myśl o upadku była absurdem. Niemniej, absurd ten pozostawał w pewien sposób intrygujący.

            - Złaź stamtąd. Zniszczysz parapet.

            Walerija stała tuż przed nim, kurczowo ściskając w dłoniach garnek z zupą. Zabawne, nigdy nie nalewała zupy do talerzy w kuchni, zawsze najpierw rozstawiała wszystko na stole. Jak do jakiegoś uroczystego obiadu. Który on, zmierzły młodszy brat, musiał zawsze zepsuć. Swoim bezczelnym zwyczajem siedzenia na parapecie chociażby.

            - I tak przydałoby mu się malowanie - stwierdził, wzruszając ramionami. Jednak złowrogie spojrzenie siostry zmusiło go do opuszczenia jakże wygodnego siedzenia i zajęcia miejsca przy stole. - Ja tylko grzecznie wyrażam swoją opinię...

            Kropelki nalewanej przez Waleriję zupy bryzgnęły na koszulę chłopaka. Przy okazji, na stół też. Jak to miło, że jego siostra nie uznawała obrusów; obrusy w jakiś magiczny, błyskawiczny sposób stają się brudne, czego ona, ze swym skrajnym umiłowaniem czystości, sterylności wręcz, zwyczajnie by nie przeżyła. Ale koszuli szkoda, Savva uznawał ją za jedną z tych lepszych i ładniejszych. Pewnie dlatego, że była prezentem.

            Spożywanie obiadu wraz z siostrą nie należało do czynności, które sprawiały mu wyjątkową radość, jednak jakby na to nie spojrzeć - lepsze pół godziny udręki przy porządnym jedzeniu niż dieta złożona z zupek chińskich i hektolitrów herbaty. Albo i czegoś innego, zależy, czy nastrój i towarzystwo jest.

            Obecnie miał zakaz picia herbaty. Albo czegokolwiek innego. Pół godziny po jedzeniu, bo tak jest zdrowo. Cóż, zawdzięcza siostrze - chwilowy, co prawda, ale zawsze - dach nad głową, musi więc stosować się do jej zasad, żeby możliwa była jakaś pokojowa koegzystencja. Żadnych wojen, na wojny z Waleriją nie miał siły. Przynajmniej nie na te jawne.

            Bo w stanie konfliktu trwali w sumie tak od... zawsze? Bo jego siostra była małym ideałem, świętą męczennicą, co braciszka pilnuje, bo mamusia nie może, mamusia ma migrenę, dajcie mamusi spokój. Bo Walerija wszystko robiła tak jak trzeba, zawsze pisała ładniejsze bukwy, nigdy nie pobrudziła ani nie podarła rajstopek, nie szlajała się po nocy. Jego siostra była taka cudownie nijaka, taka plastyczna, duma mamusi i tatusia. I tylko on wszystko psuł.

            Zabrała talerze ze stołu. Po obiedzie pewnie zacznie narzekać, że jej nie pomaga. Zawsze wszystko robi sama, a potem wypomina mu, że nawet palcem nie kiwnie. Bo przecież powinien coś robić, skoro z nią mieszka. Och, chętnie by coś zrobił, czasu miał aż nadto, koncerty i praca w muzycznym nie były aż tak zajmujące czy wyczerpujące, żeby nie mógł choćby kurzu z mebli pościerać. Ale nie, wszystko już było wcześniej zrobione. Zastanawiał się, jak. Walerija funkcjonowała jak jakiś cyborg, wciąż zajmowała się czymś produktywnym, pożytecznym. Jak matka. Ciekawe, czy jej też czasami trzęsą się ręce, czy też nie może spać w nocy, ale nie weźmie leków, bo leki są złe, co wie każdy, kto z lekami ma do czynienia na co dzień...

            Tutaj już myśli stąpały po niebezpiecznym gruncie. Pewnych kwestii nie powinien poruszać, nawet wtedy, gdy już same z siebie wypłyną. To jest niebezpieczne, bo wszystko można zrzucić na nieświadomość i z masochistyczna lubością rozdrapywać stare rany, analizować to wszystko w boleśnie naukowy sposób, przy okazji oglądając własne reakcje jakby z boku... Uspokój się, przed twoim nosem właśnie wylądowało z impetem drugie danie.

            - Co zamierzasz dziś robić? - to, że Walerija postanowiła się odezwać, kompletnie go poraziło. Ogólnie, to nie należała do wyjątkowo rozmownych osób, ale gdy chodziło o Savvę, to jej małomówność stawała się wręcz patologiczna. Bo rozmowa z czarną owcą w rodzinie to strata czasu jest i samo zło. Bo użyczanie swojej kanapy jako miejsca noclegu wcale nie zobowiązuje do zacieśniania więzi.

            - Zrobiłaś bliny! - stwierdził ze szczerym zdziwieniem, spoglądając na swój talerz. - Jak ja dawno nie jadłem blin, nie wyobrażasz sobie! Wezmę i sprawdzę, czy mamy jakąś śmietanę, bo marmolada - szybki rzut oka na stół - porzeczkowa jakoś niezbyt do mnie przemawia - już wstawał od stołu, już kierował się ku kuchni...

            - Pytałam, co masz zamiar dzisiaj robić? - pobrzmiewający w jej głosie chłód zatrzymał Savvę w pół kroku.

            - Jest późne popołudnie - stwierdził ostrożnie.  - Co ja mogę robić w późne, majowe popołudnie w tym wiecznie zawilgoconym mieście? Nic interesującego, naprawdę.

            Chciał iść do kuchni. Poszukać tej śmietany, zapalić papierosa. Oczywiście, musiałby trzymać rękę za oknem, bo Walerija zaraz poczułaby smród tytoniu. Miała niezwykle wyczulony nos i nienawidziła, gdy ktoś palił.

            Tak, plan z kuchnią, oknem i szlugiem brzmiał dobrze. Ale oczywiście nie mógł się spełnić, bowiem zatrzymały go kolejne słowa Waleriji.

            - Znowu będziesz się włóczył - stwierdziła oskarżycielskim tonem.

            - Jestem dorosłym człowiekiem, mogę robić, co chcę - odparł, znudzony. - Wala, już to przerabialiśmy...

            - Nie mów do mnie Wala! - podniosła nieznacznie głos, jej szare oczy rozszerzyły się nieco. Zaczynało się robić nieciekawie. - Znowu będziesz się szlajał z tą kobietą!

            Westchnął teatralnie. Brawo, po prostu brawo, wytaczamy najcięższe działa - mieszamy do wszystkiego znajomych Savvy, bo przecież są to ludzie nienormalni, zdegenerowani i w ogóle, ludzie, którzy w poukładanym światku Waleriji się nie mieszczą. A że ostatnio do tego światka zaczął należeć również on...

            - Chantal się nie czepiaj, jest porządną dziewczyną - rzucił tylko i szybko zniknął za drzwiami prowadzącymi do kuchni. Jeszcze moment, a zaczęłyby latać talerze. Albo i gorzej, może kazałaby mu się wynieść, może wywaliłaby jego rzeczy przez okno, prosto na to brzydkie, szare podwórko...

            W lodówce nie było śmietany. W sumie to i dobrze, jakoś stracił ochotę na bliny.

* * *

            Na Magere Brug, rzecz dziwna, ale nawet wieczorem nie bywało tłoczno. Akurat Savvie przydałby się teraz jakiś anonimowy tłum, w którym mógłby się rozpłynąć, wyłapywać strzępki rozmów, być przypadkiem potrącanym przez ludzi, bo go nie zauważyli - zresztą, nie było czego zauważać, ot, marny metr sześćdziesiąt w kapeluszu, ze strzechą rozwianych włosów niewiadomego koloru - poznawać obce twarze i zaraz wyrzucać je z pamięci. Jak na złość, był nieomal sam. A ucieszyłoby go nawet spotkanie jakiejś dużej, hałaśliwej i niezwykle irytującej wycieczki.

            Jak chciał tłumów, to mógł iść do jakiejś kawiarni, klubu, ewentualnie wsiąść do wodnego autobusu. Ale przyszedł na ten most. Bo go lubił. Bo raz, w grudniu chyba, jakoś nad ranem, kiedy było jeszcze ciemno, siedział tutaj z Chantal, znaczy się - ona siedziała na barierce i paliła papierosa, on się o tę barierkę opierał i spoglądał na rozedrgane na wodzie odbicie mostu i powieszonych na nim lampek. Ona się z czegoś śmiała, on udawał urażonego. To się mogło dziać gdziekolwiek, kiedykolwiek. Ale zdarzyło się tutaj, na tym moście.

            Dlatego przylazł tu jak idiota. Że niby sobie wszystko poukłada, że niby będzie dobrze, bo to miłe miejsce i zakotwiczone są w nim dobre emocje. Czy jakoś tak, ale wniosek jest jeden - nic to nie daje. Ciągnąc ten wniosek dalej - psychologia pozytywnego myślenia również nic nie daje. Cały ten optymizm to bzdura. Jakże głębokie potrafią być ludzkie rozmyślania po czymś tak błahym jak... co właściwie? Niemal codzienna pyskówka? Pretensje o nie wiadomo co? Po prostu nie pasował do poukładanego świata Waleriji, ot, tyle. Tak samo nie pasował do poukładanego świata swojego ojca. Bo poszedł w stronę bez przyszłości, bo nawet studiów mu się nie chciało skończyć, bo się nie dopasował. Chyba podmienili go w szpitalu. Och, miałoby to sens, gdyby nie był podobny do Waleriji. Gdyby obydwoje nie byli niscy, nie mieli szarych oczu i włosów jak wiechcie słomy, gdyby nie wykonywali takich samych, nerwowych ruchów rękami, on podczas rozmowy, ona, żeby rozładować wewnętrzne napięcie. Irytowało go to podobieństwo, zwłaszcza teraz, gdy miał siostrę pod nosem. Patrzył na nią, to jakby patrzył w lustro.

            Nie. Stop. To są znowu niebezpieczne rejony. Znowu sam się nakręca. Najgorsze jest to, że dokładnie wie, czemu to robi. I dlaczego nie przestanie. Durna psychologia. Wiedzieć - oczywiście!, ale zastosować w praktyce to już nie. Po co?

            Zdecydowanie, potrzebował jakiegoś towarzystwa. Ot, żeby się oderwać, nie myśleć tyle. Jakby zajęła go czyjaś obecność, brzmienie głosu, mechanika gestów, pal licho temat rozmowy, mogą to być największe bzdury, on musi się skupić na rzeczach małych, miłych.

            Chantal. Do niej można było iść zawsze, o każdej porze dnia i nocy. Mniejsza z tym, co można zastać w jej mieszkaniu. Nic go już nie dziwiło, przyzwyczaił się przez... dwa, a może już trzy lata znajomości? Nieważne. Mniej myślenia, więcej konkretnych działań. Dosyć stania na moście jak niezdecydowany samobójca. Albo głupi samobójca, bo skacząc z Magere Brug trudno byłoby się zabić.

* * *

            O dziwo, w mieszkaniu Chantal nie napotkał niczego dziwnego. Żadnych przyjaciół warujących pod drzwiami jak kiedyś tamten pianista przy wyjściu z klubu, żadnych nieodpowiednich widoków w szeroko rozumianym sensie. Jeśli pod nieodpowiedni widok nie podciągnąć właścicielki mieszkania, ubranej w podomkę. Ba, jeśli w ogóle nie brać pod uwagę właścicielki mieszkania. Nie wiedzieć czemu, mnóstwo ludzi uważało urodę Chantal za subtelnie wulgarną. Niby jej usta naturalnie lekko się wydymały, niby uwielbiała nosić krótkie sukienki, ale z tymi nogami... miała do tego pełne prawo... Albo jak tak na człowieka patrzyła... tymi, hm... oczami...

            Ewentualnie wydzierała się bez litości.

            - Czy ty myślisz, że ja mam dla ciebie czas?! - chociaż, nawet gdy krzyczała, czyniła to tak jakoś od niechcenia. Zataczała kółka ręką, w której trzymała papierosa, co i rusz mrużyła oczy. - Dla ciebie i twoich problemów?!

            - No... nie? - siedzenie po turecku na pufie jednak nie było dobrym pomysłem; ciągle się z tego draństwa zsuwał. Słowom Chantal poświęcał minimum uwagi. Przywykł już do tych... chwil załamania, nie drażniły go nawet. Należało uśmiechnąć się miło, potakiwać, przeczekać. Emocje szybko opadały, zwłaszcza, gdy w pobliżu były papierosy. - Kto tym razem, co i czemu? - zawsze musiał zadać to pytanie. Taki rytuał. Lubiła mu mówić o... wszystkich tych rzeczach.

            W sumie, było to smutne. Jego, Savvy, nigdy nie traktowała i zapewne nie potraktuje jak innych mężczyzn. W sensie... Niby brzmi to tak fajnie, niby mogą sobie od serca pogadać, wygłupiać się i co tylko, ale... To nie jest miłe. Za każdym razem, gdy zdarzała się taka sytuacja jak teraz, uderzało to w niego z podwójną siłą. A mimo to ciągle do niej przychodził. Nie włóczył się z wywieszonym jęzorem, jak co poniektórzy, mogło to wyglądać zupełnie inaczej, ale... w rzeczywistości było tym samym, jeśli nie o wiele bardziej żałosnym zjawiskiem.

            I tak oto szanse na poprawę nastroju szlag trafił. Pozostawało tylko otworzyć się na potok frustracji i rozżalenia Chantal.

            - Zostawił mnie - stwierdziła, z oburzeniem zaciągając się papierosem i spoglądając gdzieś w bok. - Rozumiesz?  O n.  M n i e.

            Ach, tak. Bo Chantal się nie mówi "nie". Bo jej się nie zostawia, nie obraża, nie ignoruje. Whatever Lola wants, Lola gets, chciałoby się zanucić. Może i brzmiało to źle, może i nie było to moralne, ale... to tylko i wyłącznie jej sprawa. Ewentualnie tych, co wydają sądy. Kwestia ta obchodziła go tyle, co zeszłoroczny śnieg, bo... nigdy go nie dotknie. To boli, ale jednocześnie daje jakąś satysfakcję. Złudną, oczywiście. Pokiwał ze zrozumieniem głową. Na tym to polega. Potakiwać i nie odzywać się.

            - Po prawie roku. I wiesz, co jeszcze powiedział na koniec?! - westchnęła i znów zaciągnęła się papierosem. Strzepnęła popiół do stojącej na stoliku popielniczki, poprawiła rozchylający się dekolt podomki. Powiedziała mu.

            Teraz mogło być już tylko lepiej. Chantal przestała się zachowywać, jakby nie była sobą; założyła nogę na nogę, odrzuciła do tyłu grzywę kręconych włosów i milczała, co jakiś czas zaciągając się papierosem, ewentualnie sięgając po nowy. Wszystko to czyniła z nonszalancją, w sposób niemożliwie leniwy; jej ruchy stawały się coraz spokojniejsze i wykonywane jakby od niechcenia. Zaraz się odezwie, jej głos znów będzie niski i wibrujący jak pomruk kota, bez załamujących się nut rozdrażnienia...

            Odechciało mu się czekać na ten moment, chociaż był już blisko. Odechciało mu się siedzieć tutaj, w tym idealnie nowoczesnym mieszkaniu, z tą skończenie idealną kobietą, z tą denerwująco atrakcyjną kobietą, ciemnoskórym diabłem i wszystkie te określenia, które rzucił tamten mężczyzna, odchodząc. Niespodziewanie automatyczna niechęć przerodziła się w ciche uczucie solidarności.

            - To był tamten pianista - słowa wypłynęły spomiędzy wzdętych warg wraz z dymem. - Pamiętasz go, prawda? Idiota...

            Potrząsnęła głową, przymykając oczy. Kaskady ciemnych loczków opadły na jej twarz. Odrzuciła włosy do tyłu i przeczesała je dłonią. To absurdalne, ale zauważył, że paznokcie miała pomalowane na czerwono. Równiutko przypiłowane, długie paznokcie pomalowane na bijący po oczach kolor. To tak urocze i irytujące jednocześnie.

            - Chodźmy gdzieś - zaproponowała, pochylając się w stronę Savvy i dmuchając mu dymem prosto w twarz; nawet nie zmarszczył nosa, nie zamknął oczu. Odsunęła się, przekrzywiła lekko głowę, jakby oceniając swoje dzieło. Wstała i przeciągnęła się. - Ogarnę się nieco i wyjdziemy - oparła się o drzwi prowadzące do łazienki. - Chodzenie z tobą po mieście jest... zabawne.

            Zabawne.

            Nie poszedł sobie. To byłoby nieuprzejme. Nie można być człowiekiem nieuprzejmym, to nieeleganckie. A on jest człowiekiem eleganckim. Czekał więc. Siedział, czekał i miał ochotę wyć jak pies. Albo zrobić coś równie głupiego.

            Na przykład wyjść. Tak po prostu. Ups, chyba nie zdąży. Chantal wróciła.

             - Wiesz - to takie łatwe, mówić nieprawdę. - Chyba nieco źle się czuję - nie musiał się nawet starać, żeby wyglądać jakoś nieciekawie; to był dla niego stan naturalny. - Pewnie byś mnie musiała za sobą później wlec. Jakoś sobie poradzę, wrócę do siebie... - ach, jak wspaniale, nikt nie czuje się urażony, ze wszystkich zdjęta jest odpowiedzialność, pięknie!

* * *

            Kobiety. To było takie proste. Że też nie pomyślał o tym wcześniej. Niewłaściwe kobiety. Irytowały go kobiety. Znał niewłaściwe kobiety i one go denerwowały. Deprawowały. Zasmucały. I wszystko inne. To takie proste.

            Walerija zasnęła na kanapie. Jego kanapie. Ustalili, że kanapa należy do niego, Savvy, na cały ten okres, w którym będzie tutaj mieszkał. Savva nie miał zamiaru przenieść swojej siostry do łóżka, obudzić, przykryć kocykiem... Nie. Ją będzie kręgosłup bolał, jej będzie zimno nad ranem. On może choćby i całą noc nie spać, może położyć się w sypialni, on nie ma takiej obsesji na punkcie sterylności, nie umrze, śpiąc na cudzym materacu...

            Jedną rękę Walerija miała ułożoną na brzuchu. Bladą, żylastą, z długimi, chudymi palcami. Mają podobne ręce. I nosy, małe, lekko zadarte. I oczy. I układ kości policzkowych. I włosy, tak samo suche, tej samej, nijakiej barwy. To głupie, być męską wersją swojej siostry. To głupie, gdy twoja siostra jest twoją żeńską wersją. To głupie, bo można dojść do wniosku, że z charakteru też jesteście podobni. A Walerija jest podobna do matki. Matka była kobietą niezwykle znerwicowaną. Matka była kimś, kto z byle powodu tracił równowagę emocjonalną.

            Absolutnie, nie przypomina matki. Ani Waleriji. Ani nikogo. Jest człowiekiem opanowanym, człowiekiem odpowiednim. Człowiekiem, który pod wpływem impulsu rzucił studia. Bo psychologia to kierunek do kitu. Bo tak. Bo mnóstwo innych powodów. Tak bardzo racjonalnych.

            Bo jest człowiekiem racjonalnym.

____________________________________________________________

Popełniłam takie coś, o. Savvę fajnie się męczy, o Savvie fajnie się opowiadania pisze, ale Savva na dłuższą metę męczący jest.

Tak że, ten... myślę, co z nim zrobić.